Giardioza

Giardioza to choroba pasożytnicza jelita cienkiego wywoływana przez pierwotniaki z gatunku Giardia intestinalis (ogoniastek jelitowy). Inna powszechnie znana łacińska nazwa tego pasożyta to Giardia duodenalis oraz, stosowana głównie w Stanach Zjednoczonych, Giardia lamblia. Choroba jest często zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i rozwijających się.

Objawy

Najczęściej zakażenie przebiega bezobjawowo. Objawy ostrego zakażenia występują po okresie od 1 tygodnia do 3 tygodni, są niejednoznaczne i zależne od wieku i stanu wydolności układu odpornościowego, a także rodzaju szczepu lamblii.

U dorosłych występują nudności, brak apetytu, gwałtowne, wodniste, sfermentowane stolce, gazy, niewielka gorączka, wzdęcia, kurczowe bóle brzucha, niekiedy w okolicy pęcherzyka żółciowego, bóle głowy, zmęczenie, bezsenność, reakcje uczuleniowe z różnego rodzaju wysypką i stany podgorączkowe.

U dzieci zwykle występuje wodnista biegunka. Zakażenie może powodować zaburzenia trawienia tłuszczów i węglowodanów, co łącznie z niedoborem witamin i utratą białka w czasie biegunki może prowadzić do niedożywienia i spowolnienia tempa rozwoju fizycznego.

U psów i kotów giardioza objawia się wymiotami, cuchnącymi zielono-brązowymi biegunkami, konsystencji od rozluźnionej do wodnistej, niekiedy krwistymi, chudnięciem, brakiem apetytu. Chorują zwykle młode zwierzęta, w wieku do 12 miesięcy. W późniejszym wieku przebieg zarażenia jest zazwyczaj bezobjawowy.

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawiane jest na podstawie stwierdzenia obecności cyst w badaniu kału. W okresie ostrym jest ich dużo, ale wtedy najczęściej nie jest postawiona właściwa diagnoza na podstawie niejasnych dolegliwości. W okresie przewlekłym pojedyncze badanie może nie przynieść rezultatów, ponieważ cysty wydalane są okresowo i w różnych, czasem małych ilościach. W związku z tym wykonuje się serię badań, jeśli pierwsze nie przyniesie potwierdzenia.

Diagnozę stawia się również na podstawie testów (materiałem do badania jest kał) na antygeny lamblii lub testów immunofluoroscencji.

W medycynie weterynaryjnej zaś stosuje się najczęściej szybkie testy paskowe ELISA do wykrywania jednego z białek trofozoitu, flotację i oglądanie preparatu w powiększeniu 400x celem znalezienia cyst, zastosowanie ma również ocena preparatów mikroskopowych z próbek wymiocin, kału czy żółci pod kątem obecności trofozoitów. Warto podkreślić, że z racji dużej wrażliwości na warunki środowiskowe trofozoity są możliwe do znalezienia jedynie w świeżym, biegunkowym kale.

Zastosowanie w diagnostyce ma również reakcja łańcuchowa polimerazy ( PCR ).

Jedną z najskuteczniejszych metod jest oznaczanie przeciwciał IgG oraz IgM, skierowanych przeciw lamblii, w surowicy chorego. Badanie to ma bardzo dużą czułość jednak nie nadaje się do kontrolowania przebiegu choroby np. w celu potwierdzenia wyleczenia gdyż przeciwciała mogą utrzymywać się w wysokich mianach przez okres nawet do 6-8 miesięcy po wyleczeniu.

Profilaktyka i leczenie

Ponieważ do zarażenia dochodzi w wyniku spożycia pokarmu lub wody skażonej kałem ludzkim- profilaktyka polega na dokładnym myciu lub obróbce termicznej pokarmu oraz piciu wody przegotowanej lub ze sprawdzonych mikrobiologicznie ujęć.

Leczenie powinno objąć nie tylko osoby chore (mające objawy), ale i bezobjawowych nosicieli, u których wykryto pasożyty. Zapobiega to rozprzestrzenianiu się infekcji.

Lekiem z wyboru jest tinidazol, stosowany w doustnej dawce jednorazowej 2 g, lub 50 mg/kg m.c. u dzieci. dawkę warto powtórzyć po 9-10 dniach przerwy.

Znacznie mniej skuteczny jest również metronidazol stosowany doustnie w dawce 250 mg 4 razy dziennie przez 5 do 7 dni lub 2 g raz dziennie przez 3 kolejne dni.

Z innych leków stosowanych w leczeniu giardiozy należy wymienić: nitazoksanid ( Alinia, Nizonide), nifuratelum ( Macmiror) oraz albendazol ( Zentel ). W przypadku kobiet ciężarnych jedynym dopuszczonym lekiem jest paromomycyna.

Aktywność przeciw lamblii wykazują również tymol zawarty w olejkach eterycznych (np. olejek tymiankowy, oregano), oraz eugenol (zawarty w goździkach), przy czym nie były one klinicznie badane na ludziach w leczeniu giardiozy i nie istnieją oficjalne wytyczne dotyczące ich stosowania ani dane o skuteczności leczenia.

W przypadku wykrycia trofozoitów u zwierzęcia leczeniem powinno się objąć nie tylko chore zwierzę, ale również wszystkich pozostałych domowników (ludzi i inne zwierzęta).

Przypisy:

1. Alicja Wiercińska-Drapało, Giardioza – obraz kliniczny, rozpoznawanie i leczenie, „Gastroenterologia Kliniczna”, 3, 2, 2010, s. 98–102 [dostęp 2018-11-21].
2. Giardioza (lamblioza), Medycyna praktyczna dla pacjentów [dostęp 2018-11-21]
3. Giardiasis (Giardia Lamblia). MedicineNet. [dostęp 2015-08-10].