Tasiemiec uzbrojony to jeden z gatunków tasiemców, które mogą pasożytować w przewodzie pokarmowym człowieka i innych kręgowców. Nazwa tego tasiemca pochodzi od jego budowy – jest on „uzbrojony” w haczyki i przyssawki, które pomagają mu przytwierdzać się do ściany jelita cienkiego. Żywicielem pośrednim tasiemca uzbrojonego jest świnia, a człowiek może zarazić się nim jedząc mięso wieprzowe.
Objawy
Choroby wywoływane przez tasiemca uzbrojonego to tenioza (zarażenie wągrami) oraz cysticerkoza (zarażenie jajami inwazyjnymi).
Objawy:
- osłabienie,
- chudnięcie,
- nudności,
- wymioty,
- bóle brzucha,
- biegunka,
- zaparcia,
- anemia,
- awitaminoza.
Jeśli człowiek połknie jaja tasiemca, np. wraz z zanieczyszczoną kałem ludzkim wodą lub żywnością np. warzywami z pól nawożonymi szambami, sam stanie się żywicielem pośrednim.
Skutki obecności larw (wągrów) tego tasiemca w organizmie człowieka są poważniejsze, ponieważ wągry osadzające się w mięśniach powodują bóle i upośledzenie ich czynności.
Mogą się także zagnieździć w innych narządach (mięśniu sercowym, wątrobie, płucach, a nawet siatkówce oka czy w mózgu) i spowodować ich uszkodzenie.
Ucisk mózgu może wywoływać objawy podobne do padaczki oraz bóle głowy, nudności i zaburzenia zachowania. Z kolei osadzenie w oku może doprowadzić do ślepoty. W skrajnych przypadkach może nastąpić śmierć chorego na cysticerkozę.
Diagnostyka
Diagnostyka opiera się głównie na badaniu koproskopowym (badaniu kału). Podczas takiego badania poszukuje się poszczególnych członów tasiemca (proglotydów) lub jaj.
Jaja tasiemca wykrywa się stosukowo rzadko (50% przypadków). Na domiar złego na ich podstawie nie można powiedzieć czy chory jest zarażony tasiemcem uzbrojonym czy nieuzbrojonym.
We wczesnym okresie choroby w kale człony i jaja tasiemca nie są wykrywane. Można wykryć zaś swoiste antygeny tasiemca tzw. koproantygeny.
Oprócz badania kału i fragmentów wydalonego pasożyta można stosować też badanie wymazu z odbytu.
Diagnostyka cysticerkozy opiera się na wykonaniu biopsji larw umiejscowionych podskórnie (jeżeli larwy są widoczne). Inne badania, które mogą służyć do postawienia diagnozy w tym wypadku, to: badania obrazowe, serologiczne i ocena płynu mózgowo-rdzeniowego. Tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (MR) są niezwykle użyteczne. Oprócz wykrycia larwy, pozwalają ocenić też zmiany chorobowe. Larwy umiejscowione w oku można wykryć oftalmoskopem. Do metod serologicznych mających zastosowanie należą: test hemaglutynacji biernej (IHA) oraz test immunoenzymatyczny (ELISA). Ostatnia metoda to badanie płynu mózgowego, który w przypadku cysticerkozy ośrodkowego układu nerwowego zwykle wypływa pod niższym ciśnieniem niż standardowo oraz charakteryzuje się podwyższonym stężeniem białka, obniżonym stężeniem glukozy, podwyższoną ilością komórek plazmatycznych oraz eozynofilii.
Leczenie i profilaktyka
W leczeniu farmakologicznym stosuje się pyrantelum, mebendazol lub albendazol. W przypadkach opornych na leczenie tymi lekami stosuje się prazykwantel i/ lub niklozamid.
W części przypadków cysticerkozy podejmuje się leczenie chirurgicze.
Tenioza rozwija się w wyniku zjedzenia mięsa pochodzącego od zakażonego zwierzęcia (świnia, dzik), która nie zostało poddane odpowiedniej obróbce termicznej.
Zamrażanie mięsa do -10°C zabija larwy pasożyta po okołu pięciu dniach. Larwy wytrzymują temperaturę do +45°C. W wyższych temperaturach giną.
Należy jednak zaznaczyć, że musi to być tzw. core temperature czyli wewnątrz mięsa, nie na powierzchni, co nie zawsze jest osiągane, np. przy przygotowywaniu większych kawałków mięsa na grillu.