Bruceloza

Bruceloza jest chorobą odzwierzęcą wywoływaną przez małe, żyjące wewnątrzkomórkowo, pałeczki Gram-ujemne z rodzaju Brucella.

Opis patogenu

Obecnie znanych jest 6 gatunków bakterii Brucella, z których 4 są patogenne dla człowieka – B. abortus, B. suis, B. canis, B. melitensis. Poszczególne gatunki mają swój charakterystyczny rezerwuar: B. melitensis – zakaża kozy, owce, B. suis – trzodę chlewną, B. abortus – bydło.

W Polsce głównym czynnikiem etiologicznym brucelozy była w przeszłości Brucella abortus, wywołująca tzw. chorobę Banga. Najczęściej na świecie występuje gorączka maltańska wywoływana przez Brucella melitensis. Niektóre regiony są uznawane za obszary szczególnie wysokiego ryzyka zakażenia. Są to m.in. basen Morza Śródziemnego (Hiszpania, Francja, Włochy, Grecja, Turcja, północna Afryka), Portugalia, południowa i środkowa Ameryka, Europa Wschodnia, Azja, Afryka, Karaiby, Bliski Wschód.

Wrota zakażenia

Do zakażenia człowieka dochodzi drogą pokarmową lub wypicia napojów (najczęściej mleka) zakażonych pałeczkami Brucella, drogą wziewną bądź przez uszkodzoną skórę. Najczęściej prowadzi do zakażenia spożywanie pokarmów zakażonych (np. serów lub niepasteryzowanego mleka). Zakażenie drogą wziewną dotyczy głównie osób pracujących w otoczeniu narażonym na aerozole zawierające bakterie, np. pracownicy laboratoriów.

Zakażenie przez uszkodzoną skórę stanowi ryzyko dla osób zajmujących się ubojem zwierząt, dla rzeźników lub dla służb weterynaryjnych. W Polsce, kraju uznanym za wolny od brucelozy od 1980 roku, notuje się obecnie jedynie pojedyncze przypadki nowych zachorowań na tę chorobę, które są wywołane są gatunkami Brucella melitensis oraz sporadycznie Brucella abortus i w zdecydowanej większości są przypadkami importowanymi.

Opis i leczenie

Bruceloza jest chorobą wielonarządową o szerokim spektrum nieswoistych objawów i dolegliwości. Po wniknięciu Brucella spp. do organizmu gospodarza, pałeczki namnażają się w węzłach chłonnych, a następnie dochodzi do uogólnienia zakażenia. Najczęściej zajętymi narządami są: wątroba, śledziona i szpik, gdzie tworzą się ziarniniaki mogące być przyczyną przetrwania zakażenia. W fazie ostrej początkowe objawy są zwykle niecharakterystyczne. Występuje m.in. gorączka, wzmożona potliwość, złe samopoczucie, utrata apetytu, bóle głowy, bóle mięśni, bóle okolicy krzyżowej. Faza ostra choroby trwa zwykle około roku. Wraz z rozwojem choroby mogą pojawić się inne dolegliwości – zapalenie stawów, zapalenie jąder i najądrzy u mężczyzn, powiększenie wątroby i śledziony, objawy neurologiczne. W fazie przewlekłej – dłuższej niż 12 miesięcy – dominują w obrazie chorobowym dolegliwości i zmiany stawowe, upośledzenie słuchu, uczucie przewlekłego zmęczenia, utrata masy ciała i zaburzenia psychiczne, głównie o charakterze obniżenia nastroju oraz depresji.

Stosowana w leczeniu antybiotykoterapia ma na celu skrócenie ostrej fazy choroby, ograniczenie dolegliwości oraz zapobieżenie powikłaniom i rozwojowi fazy przewlekłej schorzenia. Obejmuje ona najczęściej stosowanie doksycykliny, kotrymoksazolu (Biseptolu) lub rifampicyny.